Sự bùng nổ của marketing livestream ở Trung Quốc đã tạo ra nghề "maishou" - những diễn viên lồng tiếng giả vờ là khán giả gọi điện với câu hỏi hay vấn đề thực sự nhưng thực chất họ đang diễn theo kịch bản. Mặc dù là điều cấm kỵ và có tính chất lừa dối, thực tế này đã trở thành một hoạt động quy mô lớn và công nghiệp hóa trong những năm gần đây.
Bức màn bí mật của livestream
"Xin chào. Tôi muốn hỏi về hôn nhân của mình."
Tôi vừa gọi vào một buổi livestream do một chuyên gia tư vấn mối quan hệ tự xưng trên Douyin, phiên bản Trung Quốc của TikTok. Công việc của tôi là đóng vai một người vợ mang bầu, gả vào một gia đình giàu và phát hiện ra người chồng của mình có thể là gay.
Tất nhiên, đó là câu chuyện giả, và người dẫn chương trình cũng biết điều này. Cô ấy đã vui vẻ trả lời các bình luận trên kênh của mình trong một thời gian và đã chuyển sang phần tương tác, trong đó cô mời người xem gọi điện cho mình. Vì cuộc gọi của tôi đã được lên kế hoạch từ trước, tôi có cơ hội để được "tư vấn".
Trong vòng vài phút tiếp theo, tôi kể chuyện theo kịch bản mà cô đã gửi tôi ngày hôm trước, đảm nhận vai một cô gái 27 tuổi "xinh đẹp 7/10 điểm", xuất thân khiêm tốn nhưng đã may mắn lấy được một anh chàng hoàn hảo 29 tuổi với tài sản hàng tỷ. Tình tiết bất ngờ: Kể từ khi tôi mang thai, anh ấy dành nhiều thời gian hơn để đi chơi với người bạn thân nam, người mà anh ấy gọi là "babe" (em bé) trong tin nhắn.
Người dẫn chương trình giả vờ bối rối. "Anh ấy gọi bạn thân là 'babe'? Điều đó có đáng ngờ không? Bạn nghĩ sao?" Livestream chỉ có khoảng một tá người xem, nhưng phần bình luận nhanh chóng sôi động với những dòng như "Chắc chắn là một cuộc hôn nhân giả" và rất nhiều bình luận “hóng drama”.
Sau 7 phút trò chuyện, như đã lên kế hoạch, chúng tôi kết thúc cuộc gọi và tôi nhận được 3.5 nhân dân tệ (khoảng 12.000 đồng) tiền công, tính ra là chưa đến 2.000 đồng cho 1 phút “diễn kịch”. Đây là mức lương thị trường cho loại công việc này - nghề maishou, tức các “diễn viên” giả làm người tương tác cho các streamer.
Sau đó, tôi đã được thêm vào một nhóm chat trên nền tảng nhắn tin WeChat với hơn 100 maishou khác. Tại đây, streamer và trợ lý của cô ấy thường xuyên đăng tải thông tin tuyển dụng, chỉ rõ yêu cầu về tuổi và giới tính, khung giờ và chủ đề của kịch bản. Các vai trò đơn giản được gắn nhãn như là "người tình", "con cái hiếu thảo", hoặc "người yêu cũ".
Vài ngày sau, tôi nhận được một công việc khác, đóng vai một quản lý marketing 28 tuổi tại một công ty công nghệ, "người bạn thân đã cướp đi bạn trai của cô ấy". Đó là một màn kịch hai người. Trong khi "bạn thân" của tôi - cũng là một maishou được thuê đang nhờ tư vấn với streamer, tôi phải lao vào livestream để vạch trần cô ấy là kẻ lừa đảo.
Lần này, streamer là một nam trung niên, người tuyên bố rằng mình có hơn 20 năm kinh nghiệm nghiên cứu văn hoá cổ điển Trung Quốc. Sau khi cuộc tranh cãi giả mạo của chúng tôi thu hút được sự chú ý của người xem, anh ấy bước vào, ban đầu trích dẫn nhà triết học cổ Trung Quốc Lão Tử, trước khi giải thích: "Ban đầu hai người là bạn thân, giờ là kẻ thù, bởi vì cả hai bạn đều xem mình là nạn nhân. Cuộc tranh cãi này bắt nguồn từ sự phụ thuộc và không hài lòng lẫn nhau."
Ảnh chụp màn hình một "diễn viên" đang gọi cho streamer
Như kịch bản chỉ đạo, tôi và bạn diễn của mình thể hiện rằng chúng tôi đã được soi sáng bởi triết lý xưa cũ của anh ấy. Sau đó, chúng tôi cả hai đều nhận được 10 nhân dân tệ (khoảng 35.000 đồng) cho nỗ lực của mình.
Thử thách của maishou
Maishou có mặt nhiều trong ngành công nghiệp livestream nhưng hầu hết mọi người không nhận ra. "Đó là một bí mật công khai trong ngành," Liang Bing, người điều hành một công ty mạng lưới đa kênh (MCN) tại Hàng Châu cho biết.
Anh giải thích rằng maishou xuất hiện vào năm 2022 cùng với sự bùng nổ của dạng livestream trả tiền nơi các streamer chia sẻ kiến thức trên các nền tảng video ngắn. Nhiều “diễn viên” này trước kia từng làm việc viết đánh giá giả mạo cho các nền tảng thương mại điện tử. Sau những đợt trấn áp các hành vi như vậy, họ chuyển sang livestream.
Các công ty lớn thường mua các gói hàng năm bao gồm số lượng maishou đã được xác định trước, bình luận, và đánh giá sản phẩm. Họ cũng thường xuyên tham gia mạnh mẽ vào các kịch bản, nhằm tạo ra nội dung viral và gắn kết với các chủ đề đang thịnh hành.
Liang ước tính rằng ít nhất 80% người livestream trong lĩnh vực tư vấn pháp luật thường xuyên có diễn viên lồng tiếng giả vờ là người gọi điện thực sự.
Các tân binh trong ngành gần như chắc chắn sẽ sử dụng maishou để tăng cường tương tác và tránh tình trạng không có hoạt động nào diễn ra. "Điều này cũng giúp xây dựng sự tự tin cho streamer trong giai đoạn đầu," Liang giải thích, mặc dù lượng người xem của họ tăng lên, tần suất xuất hiện của diễn viên thuê cũng thường xuyên tăng theo.
Thậm chí cả những người dẫn livestream hàng đầu cũng sử dụng họ cho các sự kiện đặc biệt, chẳng hạn như để quảng bá một khóa học trả phí. Trong những trường hợp này, một maishou cần phải thể hiện một trình độ chuyên môn hoặc kinh nghiệm cao mới có thể thuyết phục người xem khác mua sản phẩm. Những vai như thế được tính phí cao hơn hẳn, ít nhất 100 nhân dân tệ (khoảng 350.000 đồng) cho 10 phút.
Zhou Zhou, người đang theo học nghệ thuật biểu diễn tại một trường đại học ở Bắc Kinh, đã được thuê vào mùa hè năm ngoái để tham gia một livestream. Cô và một bạn học nam đã được thêm vào một nhóm chat với ba thành viên của đội sản xuất.
Theo kịch bản được cung cấp, Zhou và bạn học của cô ấy sẽ đóng vai một cặp đôi. Cô được hướng dẫn ban đầu biểu lộ sự phấn khích khi gặp ngôi sao bí ẩn, nhưng sau đó nhanh chóng chuyển sang tình trạng khó khăn khi cô nói, "Bạn trai và tôi đã bên nhau rất lâu, nhưng gần đây anh ấy lạnh lùng với tôi quá. Con người có thay đổi không?"
Sau một thời gian ngắn, "bạn trai" cũng sẽ tham gia vào livestream, dẫn đến một cuộc tranh cãi về việc mặc đồ đôi. Để tạo điểm nhấn, hai diễn viên sẽ mở webcam để tiết lộ rằng họ đều đang mặc cùng một chiếc áo màu be.
Zhou nhận được kịch bản và đạo cụ qua thư và họ bắt đầu tập luyện tích cực. Đội sản xuất yêu cầu một màn trình diễn đầy cảm xúc, không có dấu hiệu rõ ràng là họ đang diễn. Cặp đôi đã luyện tập cuộc tranh cãi của mình 6 hoặc 7 lần cho đến khi hoàn hảo.
Tuy nhiên, sau vài lần trì hoãn do lịch trình thay đổi của người dẫn chương trình, Zhou quyết định bỏ cuộc. Khoảng 6 tháng sau, cô đã thấy một tình huống tương tự diễn ra trong một livestream của một KOL khác, nhưng thay vì cặp đôi mặc áo giống cô lúc trước, họ đang mặc đồ lót nhiệt - sản phẩm đang được quảng cáo ngày hôm đó.
Trải nghiệm đằng sau hậu trường đã khiến Zhou không còn hứng thú với việc xem loại livestream này nữa. "Nó tạo cảm giác giả mạo," cô nói. "Không còn ý nghĩa gì để xem nữa."
Cái gì cũng có thể là giả
Không phải tất cả các streamer đều muốn dùng maishou. Công ty của Liang chủ yếu ký hợp đồng với các luật sư để livestream chương trình tư vấn pháp luật, và một số trong số họ "duy trì tiêu chuẩn chuyên nghiệp cao và từ chối mọi sự tương tác nhân tạo. Trong những trường hợp này, công ty đôi khi sẽ sắp xếp diễn viên mà không thông báo cho người dẫn chương trình, "giúp họ xây dựng sự tự tin khi họ phát sóng một cách âm thầm."
Ding Ding, một phụ nữ 32 tuổi đã làm việc bán thời gian trong ngành maishou trong 6 tháng, cho biết cũng thường có một khoảng thời gian "hạ nhiệt" 10 ngày giữa các lần xuất hiện để giảm thiểu nguy cơ bị phát hiện là một người quảng cáo.
Sau khi kết thúc công việc hành chính hàng ngày của mình, Ding sẽ nhận công việc phụ trong nhóm chat, kiểm tra kịch bản, và đợi livestream bắt đầu, đôi khi ngay cả khi đang ngồi trong phòng nghỉ của công ty.
Khi mới bắt đầu, Ding thường cảm thấy lo lắng và sẽ đọc kịch bản như thể đang đọc một bài báo. Nhưng cô nhanh chóng học cách nói chuyện tự nhiên hơn - đôi khi quá tự nhiên, khi cô lạc khỏi kịch bản và vô tình sử dụng một "từ nhạy cảm", làm cho đội ngũ sản xuất không hài lòng.
Màn trình diễn dài nhất của cô diễn ra trong một buổi livestream mai mối hẹn hò kéo dài 30 phút, trong đó hầu hết các chàng trai tiềm năng đều là maishou. Một số người ngẫu nhiên tham gia, nhưng họ thường chỉ chia sẻ thông tin cơ bản trước khi nhanh chóng ngắt kết nối, thường không hiện mặt. Đối với Ding, người xem thực sự thường cảm thấy bối rối và ngượng ngùng.
"Tôi từng nghĩ có lẽ một nửa cuộc gọi vào livestream là thực, nhưng tôi không bao giờ tưởng tượng chúng đều là giả mạo," Ding nói.
Một buổi phát trực tiếp do một streamer tự xưng là chuyên gia về tình yêu và mối quan hệ tổ chức
Cô cảm thấy rằng, bề ngoài, nhiều người xem tin rằng những câu chuyện này là thật. Sau một số buổi phát sóng, tài khoản Douyin của cô bị tràn ngập tin nhắn trực tiếp, với người xem bày tỏ sự cảm thông, ghê tởm, hoặc hấp dẫn, tùy thuộc vào vai diễn cô đang đóng hôm đó.
Vấn đề đạo đức
Việc tuyển dụng trực tuyến cho maishou đang bùng nổ. Một quảng cáo điển hình sẽ có nội dung, "Kiếm tiền chỉ với điện thoại của bạn - nếu bạn có thể nói, bạn có thể kiếm tiền!"
Một nhà tuyển dụng, Li Li, gợi ý rằng đó là một nghề "đàng hoàng" và "chỉ vì mục đích giải trí." Đội của cô đã hoạt động trong 6 năm và có hơn 10.000 "người giám sát," những người phối hợp các diễn viên lồng tiếng cho các dự án khác nhau.
Khi được hỏi về cách người livestream kiếm tiền, Li trả lời rằng đó không phải là vấn đề của cô. "Chúng tôi chỉ là những người gọi điện; chúng tôi không lấy tiền từ người xem... chúng tôi không ăn cắp, và chúng tôi không lừa đảo," cô giải thích, trước khi nhắc lại rằng các diễn viên maishou chuyên nghiệp "có trách nhiệm, nguyên tắc, và suy nghĩ về lâu dài."
Ngành công nghiệp livestream đang không ngừng phát triển, với các kênh xuất hiện và biến mất mỗi ngày.
Tuy nhiên, Li và Ding đều bày tỏ lạc quan về tương lai của ngành công nghiệp. Các nhóm chat mới liên tục được hình thành, nhiều cơ hội việc làm được chia sẻ, và người dẫn chương trình mới nổi luôn xuất hiện. "Nhu cầu chỉ tiếp tục tăng," Ding nói.
Nguồn: Sixth Tone
CÙNG CHUYÊN MỤC
